یکی از شیوخ بخاری در مکه فردی بوده است به نام " حسان بن حسان ابو علی البصری " متوفی سنه 213 ه.ق .
ابوحاتم رازی در مورد وی می گوید : منکَر الحدیث.
دارقطنی در مورد وی می گوید : لیس بقوی .
( میزان الاعتدال - ذهبی - ج 1 ص 478 شماره 1803 )
جناب بخاری در علم رجال الحدیث ، بسیار ضعیف بوده است تا آنجا که بر خی از علمای اهل سنت بر علیه وی کتاب نوشته اند .
الالزامات و التتبع - دارقطنی
بیان خطا البخاری - ابی حاتم رازی
موضح الاوهام - خطیب بغدادی
ذهبی نیز در برخی مواضع ، اشاره کرده است که بخاری اصلا در علم رجال خبره نبوده است .
وی در "تاریخ الاسلام " ج 7 ص 354 ( ترجمه خالد بن الجلاج العامری ) می گوید :
"و البخاری لیس بالخبیر برجال الشام ، و هذه من اوهامه "
ذهبی در " سیر اعلام النبلاء " ج 5 ص 194 شماره 72 ( ذیل ترجمه القاسم بن عبدالرحمن) می گوید :
"ذکر البخاری فی تاریخه انه سمع علیا و ابن مسعود ، و هذا من وهم البخاری "
با این مقدمه ، به بررسی برخی رجال صحیحین می پر دازیم .
( إسماعیل بن عبد الله بن أبی أویس الأصبحی ) ( به نقل از ansarweb.net )
بد نیست نظرات علمای رجال اهل سنت را در مورد این راوی ( که بخاری و مسلم از او روایت کرده اند ) بدانیم :
یحیى بن معین : ( أبو أویس وابنه ضعیفان )
( تهذیب الکمال 1/240 ، تهذیب التهذیب 1/197 )
یحیى بن معین : ( ابن أبی أویس وأبوه یسرقان الحدیث )
( تهذیب الکمال 1/240 ، الضعفاء والمتروکین لابن الجوزی 1/117 ، تهذیب التهذیب 1/197 )
یحیى بن معین : ( مخلط یکذب لیس بشئ )
( تهذیب الکمال 1/240 ، تهذیب التهذیب 1/197 )
یحیى بن معین : ( إسماعیل بن أبی أویس لا یساوی فلسین ) ( تهذیب التهذیب 1/198 )
نسائی : ( ضعیف )
( تهذیب الکمال 1/240 ، الضعفاء والمتروکین 1/117 ، سیر أعلام النبلاء 9/120 )
نسائی : ( لیس بثقة )
( تهذیب الکمال 1/240 ، تهذیب التهذیب 1/197 ، سیر أعلام النبلاء 9/121 )
نضر بن سلمة المروزی : ( هو کذاب )
( الضعفاء والمتروکین 1/117 ، تهذیب التهذیب 1/197 )
دار قطنی : ( لا أختاره فی الصحیح )
( تهذیب التهذیب 1/198 ، سیر أعلام النبلاء 9/121 )
أبو القاسم اللالکائی : ( بالغ النسائی فی الکلام علیه إلى أن یؤدی إلى ترکه ، ولعله بان له ما لم یبن لغیره ، لأنّ کلام هؤلاء کلهم یؤول إلى أنّه ضعیف )
( تهذیب الکمال 1/290 ، تهذیب التهذیب 1/197 )
ابن عدی : ( روى عن خاله أحادیث غرائب لا یتابع علیها أحد )
( تهذیب التهذیب 1/197 ، سیر أعلام النبلاء 9/121 )
جالب است که بدانید این راوی ، خودش اعتراف می کند که جعل حدیث می نموده است :
( ربما کنت أضع الحدیث لأهل المدینة إذا اختلفوا فی شیء فیما بینهم )
( تهذیب التهذیب 1/198 ، سیر أعلام النبلاء 9/121 )
